हलेसीन्युजडेस्क, खोटाङ /

हिउँदयाम सकिएर सुख्खा गर्मीयाम शुरु भएसँगै खोटाङ जिल्ला आगजनी र डढेलोको प्रकोपबाट आक्रान्त बनेको छ । लामो खडेरीसँगै हावा हुरी र वनजंगलमा फैलिएको डढेलोका कारण खोटाङमात्र होइन कोशी प्रदेशका अधिकांश जिल्लाहरुमा आगलागीका घटना र क्षतिको ग्राफ बढ्दै गएको प्रदेश प्रहरी कार्यालय श्रोतले जनाएको छ। यो मौसम हावाहुरी, आगलागी, डढेलो, चट्याङ र असिनापानीले सताउने समय हो ।

केही दिनयता खोटाङको अधिकांश वन-जंगलमा नियन्त्रण गर्नै नसक्ने गरी डढेलो लागिरहेको दुःखद खबरहरु प्राप्त भईरहेका छन् । डढेलोले वायुमण्डललाई प्रदूषित बनाएसँगै कतिपय मानवबस्ती नै जोखिममा परेका छन् त कैयौँ  मानिसहरुको घर, मतान, बाख्रा, कुखुरा जलेर नष्ट भर्ईरहेको खबरहरु आर्ईरहेका छन् । 

आम सर्वसाधारणका मनमा जिज्ञासा उव्जिनु स्वभाविक हो-यस्तो वेला डिभिजन बन कार्यालयको भूमिका के रहन्छ ? डढेलोका कारण वन्यजन्तु, बोटविरुवा, वनस्पति, जडिबुटी र काठ-दाउरा जलेर बर्षेनि नष्ट भइरहदा यसको नियन्त्रण र निगरानीमा डिभिजन वन कार्यालयसँग वार्षिक कार्यक्रम हुन्छ या हुदैन ? कुनै समय हरियो वन नेपालको धन भन्ने उक्तिले नेपालीलाई गर्ववोध हुन्थ्यो । हाल पनि सिंगो वनको सम्वोधन हुनेगरी नेपाल सरकारको प्रतिनिधिमूलक कार्यालयहरु छन् जिल्लाहरुमा । तर वन संरक्षण र सम्वर्दनका लागि स्थापित ती कार्यालयहरु वर्षेनी जंगलमा फैलिने यस्ता डढेलो नियन्त्रणका लागि भने कामयावी देखिन्नन् भन्दा अतिशयोक्ति नहोला । 

हलेसी एफएमका तर्फबाट खोटाङ जिल्लास्थित डिभिजन वन कार्यालयका अधिकारीसँग यस सम्बन्धमा सम्पर्क गरी जिज्ञासा राखिएको छ । वन कार्यालयका अनुसार अहिलेसम्म खोटाङको ८ गाउँपालिका र दुर्ई नगरपालिकामा रहेका अधिकांश सामुदायिक जंगलहरुमा डढेलोले क्षति पु-याएको छ । खोटाङको ऐसेलुर्खक गाउँपालिका-६ ज्यामिरेको तल्लो सल्लेस्थित सतिदेवी र खेमकाजी सामुदायिक वनको  वीचमा लागेको डढेलोले धेरै क्षति पु-याएको  बतार्ईएको छ । दिप्रुङचुइचुम्मा-४ बतासेको सामुदायिक जंगल, हलेसीतुवाचुङ-धितुङको सामुदायिक जंगल, खोटेहाङ, जन्तेढुंगा लगायत अधिकांस पालिकाका सामुदायिक जंगलहरुमा डढेलोले ठूलो क्षति पुराएको छ । ती जंगलहरुबाट डढेलो फैलिदै नजिकैको वस्तिमा समेत आगजनी हुदा लाखौँ क्षति पुगेको छ । घरपालुवा चौपायाहरु जलेर नष्ट भएका छन् ।

केही दिनअघि मात्र खोटाङको खाल्लेस्थित चन्द्रमान सामुदायिक वनमा डिभिजन वन कार्यालयसँगै  नेपाल प्रहरी र स्थानीयहरुले वन डढेलो व्यवस्थापन सम्बन्धि जनचेतनामूलक अग्निरेखा निर्माण अभ्यास गरिएको डिभिजन वन अधिकृत पशुपति दाहालले बताउनुभयो । 

‘डढेलोका कारण वन्यजन्तुको वासस्थानदेखि काठ दाउरा, जैविक प्रणालीमा नै ठूलो क्षति हुने गरेको छ ।’ उहाँले भन्नुभयोे–‘डढेलो नियन्त्रणका लागि डढेलो नियन्त्रण सञ्जाल बनाउन जरुरी छ । त्यस्तै अन्य ठाउँमा पनि डढेलो नियन्त्रण तथा व्यवस्थापन सम्बन्धि जनचेतनामूलक अभ्यास गरिनु का साथै सामुदायिक वन भएका गाउँमा डढेलो लाग्न नदिन मार्ईकिङ एबं प्रचारप्रसारका काम पनि भैरहेको छ ।’

वन अधिकृत दाहालले डढेलो नियन्त्रण तथा न्यूनिकरणका लागि जिल्लामा रहेका सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहको ठूलो योगदान हुने बताउदै उपभोक्ता समितिको क्षेत्राधिकारभित्र कार्यक्रम बनाउने र कार्यक्रम लागू गर्न वन कार्यालयले सहयोग गर्ने पनि जानकारी दिनु भयो ।  

अधिकृत दाहालका अनुसार गर्मी मौसमसँगै डढेलो लाग्ने क्रम जारी रहेकाले अहिले सम्म कति हेक्टर वनमा डढेलो लाग्यो र कति क्षति भयो भनेर एकिन तथ्याङ्क भने प्राप्त हुन सकेको छैन ।

तलका लिङ्कसहरु पनि पढ्नुहोस--
 

मानिसकै असावधानीबाट दिनदिनै आगलागि र डढेलोले ठूलो क्षति

दिप्रुङचुइचुम्मामा पनि डढेलोबाट ठूलो क्षति

डुम्रे धारापानीको जंगलमा डढेलो फैलिदा स्थानीयवासी सन्त्रस्त

लामिडाँडाको लङ्गुर सामुदायिक वनमा डढेलोबाट क्षति

ऐसेलुखर्कको एक घर तथा गोठमा आगलागिबाट क्षति